Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın uzun süredir gündemde olan Fransa ziyareti 2 Nisan’da gerçekleşecek.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ortasında son devirde artan telefon trafiğinin akabinde gelen ziyarette Suriye, Ukrayna üzere kıymetli dış siyaset mevzularının yanı sıra Türkiye’deki Fransız okullarının statüsü ve ikili ilişkilerdeki sorunlar da ele alınacak.
Fidan’ın ziyareti inişli-çıkışlı bir seyir izleyen Türkiye-Fransa alakalarının tüm boyutlarıyla müzakere edilmesi ve yeni bir devrin başlangıcı olup olmayacağını göstermesi açısından ehemmiyet taşıyor.
Ziyaret, Türkiye’de İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması, Fransa’da ise aşır sağcı cumhurbaşkanı adayı gelişmelerin yaşandığı bir dönemde gerçekleşmesi açısından da ilgi çekici olarak görülüyor.
Diplomatik kaynaklardan yapılan bilgilendirmeye göre Dışişleri Bakanı Fidan, Paris’te Avrupa’dan sorumlu Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot ile görüşmelerde bulunacak.
Türkiye ve Fransa, Afrika başta olmak üzere Kafkasya, Rusya ile ilişkiler ve Doğu Akdeniz gerilimleri gibi konularda karşıt pozisyonda yer aldılar.
Fransa ayrıca Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilgilerinde de değerli karar alma süreçlerinde Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan ile birlikte hareket etmeyi tercih etti.
Ancak Kasım 2024 seçimlerini Donald Trump’ın kazanması ve 20 Ocak 2025’ten bu yana global sistemde yaşanan büyük değişimler Ankara-Paris ortasında yeni bir diyaloğun tesis edilmesine neden oldu.
Erdoğan ve Macron, 7 Kasım’da Macaristan’da yüz yüze görüşmelerinden sonra da 4 sefer telefonda görüş alışverişi yaptılar.
İkilinin son konuşması 31 Mart günü gerçekleşti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da 27 Mart’ta Paris’te Macron’un daveti üzerine gerçekleşen Ukrayna zirvesine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı temsilen katıldı.
İmamoğlu ve Le Pen Davaları
İkili görüşmelerde Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un 2025 senesi içinde Türkiye’ye bir ziyaret yapması mümkünlüğü da yer alıyor.
Ankara ve Paris’te yapılan değerlendirmeler, uzun yıllardır gerçekleşmeyen üst düzey bir ziyaretin ikili ilişkilere güçlü ve yeni bir ivme kazandıracağı yönünde.
Ancak İmamoğlu’nun tutuklanmasıyla başlayan gelişmelerin bu ziyaretin kısa vadede olma mümkünlüğünü azalttığı da öngörülüyor.
Macron, bu gelişmeleri kapsamlı bir açıklamayla eleştirmiş ve Avrupa’nın “istikrarlı” bir Türkiye ile işbirliği yapmak istediğini kayda geçirmişti. Ankara, Macron’un açıklamalarına cevap vermemeyi tercih etmişti.
Ziyareti değişik kılan bir öteki öge ise Fransa’nın aşırı sağcı lider Marine Le Pen’in cumhurbaşkanlığı adaylığını engelleyebilecek bir mahkeme kararını tartışıyor olması.
2027 seçimlerinin değerli adaylarından olan Le Pen, AB fonlarını yordamına uygun olmayan bir formda kullanmaktan hatalı bulundu ve 5 yıl mühletle kamu vazifesine aday olmaktan menedildi.
Fransız okulları ne olacak?
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere nazaran, Fidan’ın Fransız muhatabı ile yapacağı görüşmelerde kültür ve turizm gibi konuların yanı sıra eğitim alanında da ortaklık geliştirilmesi gündemde olacak.
Türkiye ve Fransa, 2023 sonundan bu yana eğitim konusunda yaşanan sıkıntıların aşılması için müzakere içindeler.
Türk Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye’de faaliyet gösteren ve çoğunlukla Türk öğrencilerin eğitim gördüğü ve denetlemeye açıklık talebini ortaya koydu. Bakanlık, karşılıklılık unsuru uyarınca Fransa’da Türk okulları da açmak istiyor.
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, Şubat ayında bu konuyla ilgili yaptığı bir açıklamada, Fransa’ya mutabakat yapma teklifinde bulunduklarını kaydetmişti.
Türkiye’deki iki Fransız okulunu meşru kabul etmek karşılığında Fransa’da okuyan Türk çocuklarına Türk kültürü ve dili dersi verilmesi teklifinde bulunduklarını kaydeden Bakan Tekin, ancak Fransa’dan “Kanunlarımız buna müsaade etmiyor” yanıtını aldıklarını açıklamıştı.
Tekin, Türkiye kanunlarının da bu okulların mevcut durumuyla varlığına izin vermediğini ve anlaşma olmadığı sürece Türk öğrencilerin kaydolamayacağını kaydetmişti.
Fidan’ın ziyareti bu sorunun aşılıp aşılamayacağını göstermesi açısından değerli bir eşik olarak bedellendiriliyor.
Ukrayna ve Avrupa’nın savunması masada
Fidan’ın ziyareti değerli milletlerarası gelişmelerin yaşandığı ve NATO’nun önemli bir askeri gücü olarak Türkiye’nin yeni jeopolitik sistemde nasıl bir rol oynayacağının tartışıldığı bir periyotta yapılması açısından da ayrıyeten dikkat cazibeli.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal teşebbüsünün sonlandırılması ve Avrupa’nın kendi güvenlik mimarisini oluşturması bu başlık altında ele alınan iki önemli konu.
Fransa ve İngiltere, 27+4 (27 AB ülkesi ile Türkiye, İngiltere, Norveç ve İzlanda) formatındaki girişimler kıtanın güvenlik sorunlarının çözümü ve Ukrayna barışının nasıl bir güvenlik garantisiyle çözümleneceğini masaya yatırıyorlar.
Diplomatik kaynaklara göre Fidan, her iki konuda vereceği mesajlarla Türkiye’nin bu süreçlerde katkı sağlayacağını Fransız tarafına iletecek.
Bakan Fidan’ın Türkiye’nin Avrupa güvenliğinde sahip olduğu kritik kıymeti vurgulaması ve yeni güvenlik mimarisinin oluşumunda eşgüdümün artırılmasının kıymetini tabir etmesi bekleniyor.
Ancak Türkiye’nin AB’nin savunma sanayi ve güvenlik ile ilgili platformlarından “siyasi” nedenlerle dışlanıyor olması da Paris görüşmelerinde ele alınacak hususlar ortasında. Buna paralel olarak Fidan’ın, Türkiye-AB ilişkilerinin stratejik bir perspektifte ele alınması çağrısında bulunması ve Ankara’nın Paris’ten beklentilerini aktarması da öngörülüyor.
Rusya-Ukrayna arasında kalıcı ve adil barışın sağlanması konusunda da katkı vermeye hazır olduklarını ve tüm müttefiklerin yakın işbirliği içinde olmaları gerektiği de Fidan’ın vereceği bildiriler ortasında olacak.
Suriye’de IŞİD ile mücadele
Fidan-Barrot görüşmesinde ele alınacak diğer önemli bölgesel konu ise Suriye olacak.
Ankara ve Paris, 8 Aralık’ta başlayan Esad’ın devrilmesi ile başlayan yeni dönemde, Şam yönetimine destek oldular ve ülkede istikrarlı bir geçiş dönemi için devreye girdiler.
Yeni yönetime destek konusunda aynı görüşte olan Türkiye ve Fransa, IŞİD’le çaba eden ve tartısını Halkın Savunma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) geleceği konusunda farklı noktadalar.
Dışişleri Bakanı Fidan, Ocak ayında yaptığı bir açıklamada isim vermeden Fransa’yı eleştirmiş ve “Avrupa’daki kimi küçük ülkelerin Amerika’nın şemsiyesi altında söz söylemeye dönük politikalarının kendilerine hiçbir katkısı olmadığını” kaydetmişti.
Fransa, IŞİD ile mücadelenin akamete uğramaması gerektiği düşüncesinde ve Türkiye’nin öncelikleri ortasında bu bahsin yer almadığı kuşkusunda. Buna ek olarak Suriye’deki Kürtlerin haklarının korunması konusunda da duyarlılığını saklamayan Fransa, SDG liderleriyle üst düzey diyaloğunu devam ettiriyor.
Türkiye, YPG’yi “terör örgütü” olarak tanımlıyor ve kuzey Suriye’den tasfiye edilmesi gerektiğini vurguluyor. Bu kapsamda SDG’nin Şam idaresiyle imzaladığı ve silahlı güçlerinin Suriye ordusuna entegre edilmesi muahedeyi destekliyor fakat ihtiyatın elden bırakılmaması gerektiğini kayda geçiriyor.
Fidan’ın ziyaret sırasında Suriye ve Suriye’nin komşularının IŞİD ile gayret için oluşturma kademesinde oldukları yeni düzenek hakkında bilgi vermesi ve bu bahiste Fransa’nın desteğini istemesi de bekleniyor.
Suriye, Türkiye, Ürdün, Irak ve Lübnan’ın dışişleri, savunma bakanları ve istihbarat yetkilileri geçen ay Amman’da toplanmış ve IŞİD ile mücadelenin ana hatlarını belirlemişlerdi. İkinci toplantının yakın bir zamanda Türkiye’de yapılması planlanıyor.
Son Dakika