TÜİK 2024 Yılı Hizmetlere Erişim ve Ayrımcılık Raporu

TÜİK’ten 2024 Yılı “Hizmetlere Erişim ve Ayrımcılık” Raporu

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına yönelik “Hizmetlere Erişim ve Ayrımcılık” bültenini yayımlamıştır. Bu özel çalışma, “Hizmetlere Erişim ve Ayrımcılık Modülü” adı altında Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması ile birlikte uygulanmaktadır. Avrupa Birliği ülkeleri ile eş zamanlı olarak gerçekleştirilen bu modül, hanelerin evde bakım hizmetlerine erişimini, resmi çocuk bakım hizmetlerini, ayrımcılık durumu ve toplu taşıma kullanımını incelemeyi amaçlamaktadır.

Yayımlanan verilere göre, hanelerin %7,8’i, en az bir üyesinin uzun süreli fiziksel veya zihinsel hastalık, sakatlık ya da yaşlılık nedeniyle sağlık ve evde bakım hizmetlerine ihtiyaç duyduğunu belirtmiştir. Bu hane halklarının %9,6’sı, bakıma ihtiyaç duyan bireyler için profesyonel sağlık ve bakım hizmeti sunan kişilerden, hane tarafından ödenmese bile (devlet tarafından karşılanıyorsa) evde ücretli bakım hizmetlerine erişim sağlayabilmiştir. Ancak, sağlık ve evde bakım hizmetlerine ihtiyaç duyan hanelerin %90,4’ü ise evde bakım hizmeti alamadığını ifade etmiştir.

Çocukların %74,7’si Maddi Yetersizlik Nedeniyle Bakım Hizmetlerine Ulaşamadı

0-12 yaş aralığındaki çocuklar için zorunlu eğitim faaliyetleri dışında uzmanlaşmış bir kişi veya kurumdan bakım hizmeti alma ihtiyacı duyma oranı %1,5 olarak belirlenmiştir. Bu çocukların bakım hizmetine ihtiyaç duyanlarının %74,7’sinin maddi yetersizlik, %21,4’ünün hizmet alınacak yerin koşullarıyla uyumsuzluğu, %3,9’unun ise diğer nedenlerden kaynaklanan engeller yüzünden bakım hizmetine erişim sağlayamadığı tespit edilmiştir.

Toplu Taşıma Harcamalarının Ailelere Yükü

Son bir yıl içinde toplu taşıma harcamalarının hanelere olan etkisi incelendiğinde, hane halklarının %5,3’ünün toplu taşıma harcamasının çok fazla yük getirdiği görülmüştür. %46,7’lik bir kesim ise bu harcamanın biraz yük getirdiğini belirtirken, %33,6’sı ise toplu taşıma harcamasının kendilerine yük getirmediğini ifade etmiştir. Ayrıca, hane halklarının %14,4’ünün ise toplu taşıma harcaması bulunmamaktadır.

Ayrımcılık Algısı

Son 12 ay içerisinde, 15 yaş ve üzerindeki bireylerden herhangi bir kamu kurumunda veya kamu hizmeti alırken (yüz yüze, telefon veya e-posta ile) ayrımcılık hissedenlerin oranı %2,4 olarak kaydedilmiştir. Son 5 yıl içinde konut kiralamaya ya da satın almaya çalışırken ayrımcılığa uğradığını hisseden bireylerin oranı ise %1,1 olarak tahmin edilmektedir. Ebeveyn, veli veya öğrenci olarak bir eğitim kurumu ile iletişim kurarken ayrımcılığa uğrayanların oranı %0,8, kamusal alanlarda (alışveriş merkezi, kafe, restoran) veya eğlence ve spor tesislerinde ayrımcılığa uğradığını hissedenlerin oranı ise %0,6 olarak belirlenmiştir.