Türkiye 2021’de yüzde 11 büyüdü

Türkiye iktisadı geçen yıl yüzde 11 büyüdü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2021 dördüncü çeyrek ve yıllık büyüme verisini açıkladı. Üretim sistemine nazaran dört devir toplamıyla elde edilen yıllık gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH), zincirlenmiş hacim endeksi olarak (2009=100), 2021 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 11 arttı. Türkiye iktisadı pandemi şartlarının en ağır tesirlerinin hissedildiği 2020’de yüzde 1.8 büyümüştü. 2021 büyümesinin gerek baz tesiri nedeniyle, gerekse de pandemi kurallarının büyük ölçüde geride bırakılmış olmasıyla çift haneli olacağı, iktisat idaresi ve uzmanlar tarafından kestirim ediliyordu.

7.2 trilyonluk GSYH

Üretim formülüne nazaran cari fiyatlarla GSYH, 2021 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 42.8 artarak 7 trilyon 209 milyar 40 milyon TL oldu. Kişi başına 2021 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 85 bin 672 TL, doları cinsinden de 9 bin 539 olarak hesaplandı.

Hizmet öne çıktı

GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde 2021 yılında bir evvelki yıla nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak hizmet faaliyetleri toplam katma bedeli yüzde 21.1, öbür hizmetler yüzde 20.3, bilgi ve bağlantı faaliyetleri yüzde 20.2, mesleksel, idari ve takviye hizmet faaliyetleri yüzde 17.3, sanayi yüzde 16.6, kamu idaresi, eğitim, insan sıhhati ve toplumsal hizmet faaliyetleri yüzde 7 ve gayrimenkul faaliyetleri yüzde 3.5 arttı. Finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 9, tarım dalı yüzde 2.2 ve inşaat dalı ise yüzde 0.9 azaldı.

Dördüncü çeyrek %9.1

GSYH 2021 yılının dördüncü çeyreğinde bir evvelki yılın tıpkı çeyreğine nazaran yüzde 9.1 yükseldi. Mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 1.5 arttı. GYSH kestirimi, dördüncü çeyrekte cari fiyatlarla bir evvelki yılın tıpkı çeyreğine nazaran yüzde 51.8 artarak 2 trilyon 313 milyar TL oldu.

4. çeyrekte OECD 3.’sü

OECD ülkeleri ortasında büyüme suratı açısından daima ön sıralarda yer alan Türkiye, bu geleneğini 2021 dördüncü çeyrekte de sürdürdü. Türkiye dördüncü çeyrekteki yüzde 9.1’lik büyüme oranıyla yüzde 10.7 büyüyen Kolombiya ve yüzde 9.2 büyüyen İsrail’in akabinde üçüncü oldu. Türkiye’yi yüzde 7.6’yla Polonya ve yüzde 7.2’yle Macaristan izledi. İngiltere, Almanya, Fransa üzere Avrupa’nın güçlü ekonomileri listenin daha alt sıralarında kendilerine yer buldu.

Büyümenin yarısı vatandaşın harcamasından oluştu

Yerleşik hanehalklarının son tüketim harcamaları, 2021 yılında bir evvelki yıl zincirlenmiş hacim endeksine nazaran yüzde 15.1 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki hissesi yüzde 55.1 oldu. Yerleşik hanehalklarının son tüketim harcamaları 2021 yılının dördüncü çeyreğinde bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 21.4 arttı. Devletin sonuncu tüketim harcamaları yüzde 1.9, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 0.8 azaldı.

‘İstikrarla sürecek’

İktisat idaresindeki bakanlar, 2021 büyüme verisini Twitter’dan kıymetlendirdi.

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati: “Ekonomimiz 2021 yılı son çeyreğinde yıllık bazda gerçek olarak yüzde 9.1 oranında büyüdü. Böylelikle 2021 yıl genelinde büyüme yüzde 11 olarak gerçekleşti. Bu performans ile 2021 yılında verisi açıklanan G-20, OECD ve AB ülkeleri ortasında en yüksek büyüme sağlayan ülke olduk. 2021 yılında iç ve dış talebin büyümeye katkısı istikrarlı bir görünüm sergiledi. Makine-teçhizat yatırımları yüzde 20,5 artarak kuvvetli seyrini sürdürdü. Çift haneli büyüme yakaladığımız bu devri düşük bir cari açık ile kapatırken işsizlik oranını da değerli ölçüde azalttık. Türkiye İktisat Modeli ile istikrarlı ve istikrarlı büyüme eğilimini önümüzdeki devirde de devam ettireceğiz. Yatırıma, üretime ve ihracata odaklanarak, yüksek istihdam sağlayan katma pahalı büyüme gayemize ulaşacağız.”

Ticaret Bakanı Mehmet Muş: “İhracatımız büyümenin itici gücü olmaya devam ediyor. Türkiye iktisadı 2021’de yüzde 11 büyüyerek son 10 yılın en güçlü büyümesini gerçekleştirdi. Net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı 4.9 puan oldu. 2021 yılı büyümemizin yüzde 44.2’si net ihracat katkısıyla gerçekleşti.”

İhracat lokomotif oldu

2021 yılında bir evvelki yıl zincirlenmiş hacim endeksine nazaran mal ve hizmet ihracatı yüzde 24.9, ithalatı ise yüzde 2 arttı.

Mal ve hizmet ihracatı, 2021 yılının dördüncü çeyreğinde bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 20.7, ithalatı ise yüzde 2.6 artış kaydetti.

Sanayi olumlu ayrıştı

İstanbul Sanayi Odası İdare Heyeti Lideri Erdal Bahçıvan şunları söyledi:

“Türkiye iktisadı 2021 yılında yüzde 11 ile son 10 yılın en yüksek büyüme performansını gösterdi. Birebir yılda sanayi kesimimiz yüzde 16.6 ile iktisadın genelinden müspet ayrıştı ve GSYH içindeki hissesini da yüzde 22.8’den yüzde 26’ya yükseltti. Bu noktada asıl değerli olan bahis ekonomimiz açısından büyümenin sürdürülebilirliğidir. Bu büyümede ihracatın değerli bir katkısı var lakin kur ve güç maliyetleri kaynaklı yaşanan yüksek enflasyon, bu büyümenin önemli bir yan tesiri olarak ortaya çıktı. Münasebetiyle gelecekte öncelikle enflasyonu düşürerek, büyümeyi kalıcı ve sürdürülebilir kılarak toplumsal refaha yansıtabilmeliyiz.”

İşgücüne yüzde 30 hisse

İşgücü ödemeleri 2021 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 31.4 artarken, net işletme artığı/karma gelir yüzde 53.2 yükseldi. 2021 yılının dördüncü çeyreğinde ise işgücü ödemeleri bir evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 37.7, net işletme artığı/karma gelir yüzde 62.9 arttı.

İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma paha içerisindeki hissesi 2020’de yüzde 33.1 iken bu oran 2021 yılında yüzde 30.2’e geriledi. Net işletme artığı/karma gelirin hissesi ise yüzde 49.3’ten yüzde 52.6’ya yükseldi.