Tasarruf finansman şirketlerinin denetim altına alınması düzenlemesi yürürlüğe girdi

Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’na, kurulması öngörülen tasarruf finansman faaliyetine ait yapı ve süreçlerin daha düzgün anlaşılabilmesi için “organizasyon ücreti”, “tahsisat”, “tasarruf finansman faaliyeti” ile “tasarruf fon havuzu” üzere kavramlar eklendi.

Müşterilerin tasarruf finansman mukavelesi kapsamında tasarruf finansman faaliyeti ve tasarruf fon havuzunun idaresi karşılığında ödeyecekleri fiyat, “organizasyon ücreti” olacak.

“Tahsisat”, tasarruf finansman mukavelesi uyarınca, tahsisata hak kazanılmasına ait şartların yerine gelmesi koşuluyla müşterinin tasarruf birikimlerinin ve mukavele kapsamında taahhüt edilen finansman fiyatının müşterinin, mirasçısının yahut vekilinin konut, çatılı iş yeri yahut taşıt edinmesi hedefiyle satıcı pozisyonundaki üçüncü şahıslara hesaben ödenmesini kapsayacak.

“Tasarruf finansman faaliyeti”, bir kontrat kapsamında evvelce belirlenen şartların gerçekleşmesi kaidesiyle konut, çatılı iş yeri yahut taşıtın edinimi için faizsiz finansman asıllarına nazaran makul bir mühlet tasarruf edilmesi, müşterilere finansman kullandırılması ve toplanan tasarrufların idaresini içerecek.

“Tasarruf fon havuzu” ise muhakkak bir periyotta tasarruf finansman şirketi nezdindeki birikmiş tasarruflar ve finansman geri ödemelerinden oluşan meblağlar toplamından, tahsisat olarak verilmiş fiyatlar ile tasarruf geri ödemelerinin düşülmesinden sonra kalan meblağı tanımlayacak. Tasarruf finansman şirketlerinin kuruluş müsaadeleri, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Konseyinin (BDDK) en az 5 üyesinin birebir taraftaki oyuyla verilecek.

Taban sermaye meblağı 100 milyon lira olacak

Tasarruf finansman şirketlerinin minimum sermaye meblağı 100 milyon lira olarak düzenlenecek ve BDDK’ye aşikâr standart ve sınırlamalar getirme yetkisi verilecek.

Tasarruf finansman şirketleri sadece konut, çatılı iş yeri yahut taşıt ediniminden doğan borçları finanse edebilecek. Bu şirketler, tasarruf finansman mukaveleleri dışında finansman sağlayamayacak ve sırf yurt içinde tescil edilmiş konut yahut taşıt alımlarını finanse edebilecek.

Tasarruf finansman şirketlerinin birleşme, evre, bölünme ve iradi tasfiyeleri; BDDK’nin kontrolünde, mevcut yükümlülüklerini yerine getirebileceğine ait bir plan sunması, müşterilerine olan finansman yükümlülükleri dahil olmak üzere tüm yükümlülüklerinin yerine getirilmesi kaidesiyle gerçekleşebilecek. Bu şirketler, tasfiye sürecinde yeni müşteri edinemeyecek, sunulan plana uyulmaması yahut kelam konusu süreçlerin müşteri hak ve menfaatlerini ziyana uğratacağının tespiti halinde BDDK kararıyla iradi tasfiye müsaadesi iptal edilecek.

Şirketlerin faal kalitesinin ve gelir-gider istikrarının bozulması münasebetiyle öz kaynaklarının faaliyetlerin emin halde yürütülmesine mani olacak halde bozulması ya da şirket idarelerinin basiretsizliği nedeniyle maruz kalınan risklerin kıymetli ölçüde artması yahut mali bünyeyi zayıflatabilecek formda ağırlaşması hallerinden birinin BDDK’ce tespit edilmesi halinde şirketten ek önlemler alması istenebilecek.

Tasarruf finansman şirketleri, tasfiyeleri halinde tasarruf sahiplerine ödenmek üzere, tahsil ettikleri tertip fiyatlarının binde beşini gelir hesaplarından ayırmak zorunda olacak. BDDK, bu oranı firma bazında üç katına kadar artırmaya ve uygulanmasına ait yöntem ve temelleri belirlemeye yetkili olacak.

Müşteriye cayma ve kontratta fesih hakkı

Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’na eklenen “tasarruf finansman sözleşmesi” başlıklı unsurla, tasarruf finansman mukavelesinin kapsamı belirlendi. Müşteri, mukavele imzalanmasını takip eden 14 gün içinde rastgele bir münasebet göstermeksizin cayma hakkına sahip olacak. Bu durumda iştirak bedeli dahil tüm tasarruf geri ödenecek.

Müşteri, tasarruf finansman mukavelesinin tasarruf devri bitimine kadar kontratta fesih hakkına sahip olacak. Bu kapsamda iştirak bedeli şirkette kalacak, başka tasarrufları geri ödenecek. Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’na, tasarruf finansman faaliyetinin kapsamını belirleyen unsur eklendi. Bu kapsamda şirket fon havuzunu kendi operasyonel hesaplarından ayırmak zorunda olacak. Fon havuzundaki paralar gayesi dışında kullanılamayacak ve haczedilemeyecek. Şirketler, faizsiz temellere nazaran faaliyet gösterecek.

Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğinin ismi “Finansal Kurumlar Birliği” olarak değiştirilecek ve varlık idare şirketleri ile BDDK nezaret ve kontrolüne tabi öteki kuruluşlardan uygun görülenler Birliğe üye olabilecek.

Kanunla, tasarruf finansman müşterilerinin kontrat fesih ve kontrattan cayma haklarını kullanmaları durumunda birikimlerinin iade edilmesini engelleyen bireylere yönelik ve zimmet kabahati işleyen tasarruf finansman şirketi yönetici ve mensuplarına yönelik isimli ceza kararları de düzenlendi.

Bu kapsamda cayma ve mukavele fesih hakkına alışılmamış süreç yapılması halinde, 62 bin 500 liradan az olmamak üzere terslik oluşturan süreç meblağının 5 katına kadar, “tasarruf finansman sözleşmesi” kapsamında ters süreç yapılması halinde ise 25 bin liradan 50 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

BDDK’nin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığını muhatap talebi üzerine, sulh ceza hakimince, dava açılması halinde davaya bakan mahkemece iş yerlerinin faaliyetleri ve reklamları süreksiz olarak durdurulacak, ilanları toplatılacak. Bu karşıtlıkların internet ortamında gerçekleşmesi halinde BDDK tarafından içeriğin çıkarılması yahut erişimin engellenmesi kararı verilebilecek. Karar uygulanmak üzere Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Kurumuna gönderilecek.

Müsaadesiz tasarruf finansman faaliyetinde bulunan şirketler hakkında BDDK tasfiye kararı verebilecek. Alınması gereken müsaadeleri almaksızın tasarruf finansman faaliyetlerinde bulunan bireyler, 2 yıldan 5 yıla kadar mahpus ve 5 bin güne kadar isimli para cezası ile cezalandırılacak.

Kanuna “Tasarrufların çekilmesini engellemek” başlıklı yeni bir husus eklendi. Mukavele imzalanmasını takip eden 14 gün içinde cayma hakkını kullanan müşteriye tertip fiyatı dahil, aldığı fiyatın tamamını 14 gün içinde iade etmeyen, fesih hakkını kullanan müşteriye belirlenen müddet içinde toplam birikim meblağını iade etmeyen yahut mukaveleyi tek taraflı fesheden şirketler, 6 aydan 2 yıla kadar mahpus ve 500 güne kadar isimli para cezası ile cezalandırılacak.

Kendisine devredilmiş muhafaza ve nezaretiyle yükümlü olduğu para, para yerine geçen evrak, senet yahut öteki malları kendisinin ya da oburunun zimmetine geçiren tasarruf finansman şirketi idare heyeti lider, üyeleri ve başka mensupları, 6 yıldan 12 yıla kadar mahpus ve 5 bin güne kadar isimli para cezası ile cezalandırılacak, tasarruf finansman şirketinin uğradığı ziyanı tazmin edecek.

Cürmün, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde faile 12 yıldan 18 yıla kadar mahpus ve 20 bin güne kadar isimli para cezası verilecek. Lakin isimli para cezasının ölçüsü, tasarruf finansman şirketinin uğradığı zararın 3 katından az olamayacak. Meydana gelen zararın ödenmemesi halinde mahkemece resen ödettirilmesine hükmolunacak.

Faaliyet müsaadesi kaldırılan bir tasarruf finansman şirketinin idare ve kontrolünde olan ortaklarının, şirketin çalışmasını tehlikeye düşürecek halde menfaatlerine kullandırarak, tasarruf finansman şirketini ziyana uğratmaları, zimmet olarak kabul edilecek. Bu fiilleri işleyenler, 10 yıldan 20 yıla kadar mahpus ve 20 bin güne kadar isimli para cezasına çarptırılacak. İsimli para cezasının ölçüsü, tasarruf finansman şirketinin uğradığı zararın 3 katından az olamayacak. Meydana gelen zararın müteselsilen ödettirilmesine karar verilecek.

Soruşturma başlamadan evvel zimmete geçirilen para, para yerine geçen evrak, senet, öteki mallar motamot iade edilir yahut uğranılan ziyan büsbütün tazmin edilirse, verilecek cezanın üçte ikisi indirilecek. Kovuşturma başlamadan evvel istekli olarak iade yahut zararın tazmini halinde verilecek cezanın yarısı indirilecek. Bu durumun karardan evvel gerçekleşmesi halinde verilecek cezanın üçte biri indirilecek.

Zimmet kabahatinin konusunu oluşturan para, para yerine geçen evrak, senet yahut öbür malların kıymetinin azlığı nedeniyle verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilecek.

Tasarruf finansman şirketleri dışındaki şirketlerin faaliyet müsaadesi, şirket tarafından Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca (BBDK) istenen tedbirlerin alınmaması yahut alınan tedbirlere karşın meselelerin Kurumca verilen uygun mühlet içinde giderilememesi ya da bu önlemlerin alınması durumunda dahi sonuç alınamayacağının Kurumca belirlenmesi halinde de BDDK’nın en az 5 üyesinin tıpkı istikametteki oyuyla alınan kararla iptal edilecek.

Finansal Kiralama, Faktoring Ve Finansman Şirketleri Kanunu’na “Tasarruf finansman şirketinin faaliyet müsaadesinin kaldırılması ve tasfiyesi” başlığı altında yeni unsur eklendi.

Buna nazaran, likidite seviyesinin sürdürülememesi, sürdürülemeyeceğinin anlaşılması, likidite hesaplamasının sağlam formda gerçekleştirilememesi, kasıtlı olarak likiditenin yanlış hesaplanması, BDDK’ce alınması istenen önlemlerin verilen müddette alınmaması, bu önlemler kısmen yahut büsbütün alınmasına karşın mali bünyenin güçlendirilmesine imkan bulunmadığının yahut bu önlemler alınsa dahi mali bünyenin güçlendirilemeyeceğinin tespiti halinde BDDK, en az 5 üyesinin birebir taraftaki oyuyla alınan kararla şirketin faaliyet müsaadesini kaldırmaya ve tasfiyesine karar vermeye yetkili olacak.

Tasfiyesine karar verilen şirketlerde müşterilerin mukavelelerde yer alan finansman kullanma hakları uygulanmayacak.

Finansal Kurumlar Birliğine üye olma zaruriliği

Tasfiyesine karar verilen şirketler, BDDK’ce atanacak en az 3 kişilik tasfiye kurulu tarafından genel kararlara nazaran tasfiye edilecek. Tasfiye komitesi, BDDK ve TMSF tarafından bildirilecek üyelerden oluşacak.

Tasfiye kurulu üyeleri ile bu şahıslar tarafından temsil yetkisini haiz olmak üzere görevlendirilenlere, atandıkları yahut misyon yaptıkları şirketlerin doğmuş ya da doğacak kamu borçları ile SGK borçlarının ve her türlü emekçi alacakları ile kelam konusu şirketlerin tabi olduğu ilgili başka mevzuattan kaynaklanan borçlarının ödenmemiş olması nedeniyle şahsi, cezai ve mali sorumluluk yüklenemeyecek.

Tasfiyesine karar verilen şirket tarafından alınan tescile tabi tüm kararlar, tasfiye komitesinin talebi üzerine noter onayı kuralı aranmaksızın ticaret sicil müdürlüklerince harca ve hizmet bedeline tabi olmaksızın tescil ve ilan edilecek. Şirketin genel heyetinin yetkileri, tasfiye kurulu tarafından kullanılacak. Bu şirketle ilgili olarak tasfiye komitesi tarafından açılan dava, istinaf, temyiz ve takip üzere yargı süreçleri harçtan muaf olacak.

Mevzuatta Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Birliğine yapılmış atıflar Finansal Kurumlar Birliğine yapılmış sayılacak. Kanunun yürürlüğe girmesinden evvel faaliyet müsaadesi almış olan varlık idare şirketleri, bu fıkrayı ihdas eden Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 ay içinde, Birliğe üye olmak zorunda olacak.

Kanuna tasarruf finansman şirketlerinin intibak sürecine ait süreksiz husus eklendi. Bu unsur yürürlüğe girdiği tarihte tasarruf finansman faaliyeti yürütenler, yürürlük tarihinden itibaren 1 ay içinde BDDK’ye müracaatta bulunmak zorunda olacak.

Müracaat sırasında durumlarını en geç altı ay içinde kanun kararlarına uygun hale getireceklerine yahut müşteri hak ve menfaatlerini ziyana uğratmadan tasfiye olacaklarına dair bir plan sunmak zorunda olan tasarruf finansman faaliyeti yürütenler, bu planın uygun görülmesi halinde gereken süreçleri planda belirlenen müddetler içerisinde yerine getirecekler.

Kuruma müracaatta bulunmaksızın tasarruf finansman faaliyetinde bulunmaya devam edenler hakkında müsaadesiz faaliyette bulunanlara yönelik cezalar uygulanacak.

Altı aylık müddet, kanun kararlarına ahenk sağlanmasına ait ek bir plan sunulması ve kelam konusu planın Şuraca uygun görülmesi halinde altı ayı geçmemek üzere uzatılabilecek. Ayrıyeten Heyet, intibak müddetini altışar ayı geçmemek üzere iki kez daha uzatmaya yetkili olacak.

Kuruma müracaatta bulunanlardan, bağımsız kontrolden geçmiş mali tablolarına nazaran varlıkları yükümlülüklerini karşılayamayacağı tespit edilenler ile durumlarını öngörülen mühlet içerisinde Kanun kararlarına uygun hale getirmeyenler yahut sunduğu plan Şura tarafından kâfi görülmeyenler ile bu unsurun yürürlüğe girdiği tarihten evvel tasarruf finansman faaliyeti kapsamında müşterilerden para toplayan lakin Kuruma başvurmayanlar hakkında Konsey, tasfiyesine karar verebilecek.

İntibak eden şirketlerin, kanunun yürürlük tarihi öncesinde akdettikleri tasarruf finansman faaliyeti kapsamındaki kontratlar bu Kanun ve ilgili mevzuat kararlarına nazaran tadil olduktan sonra uygulanmaya devam olunacak. Lakin bu maddeyi ihdas eden Kanunun yürürlük tarihinden evvel düzenlenen kontratların finansman konusu değiştirilemeyecek. Finansal kiralama ve finansman şirketleri için getirilen minimum ödenmiş sermaye meblağının 50 milyon lira olmasına ait karara intibakın sağlanabilmesi maksadıyla şirketlere, hususun yürürlük tarihinden itibaren altı aylık mühlet verildi.

BDDK tarafından uygun görülmesi halinde bu müddet altı ayı geçmemek üzere uzatılabilecek. Bu müddetlerde minimum ödenmiş sermayelerini artırmayanların faaliyet müsaadeleri iptal edilecek. Tasarruf finansman şirketleri tarafından müşterilere sağlanan yahut sağlanacak finansmana karşılık teminat gösterilen taşınmazların ipotek süreçleri, tarafların istemi halinde, imzalanan tasarruf finansman mukavelesine istinaden tapu müdürlüklerinde tapuya tescil olunacak.